Ақмешіт апталығы

Осы жылдың қаңтар-маусымында облыс бойынша бір қызметкердің орташа айлық атаулы жалақысы ірі және орта кәсіпорындар арасында, сондай-ақ, кәсіпкерлік қызметпен айналысатын шағын кәсіпорындарды есепке алмағанда барлық кәсіпорындар мен ұйымдар бойынша 177 321 теңгені құрады. Бұл көрсеткіштің ішінде 30 процент экологиялық төлем де бар. Ал, нақты жалақы индексі 114,3 процентті көрсетіп тұр. Салалық құрылымда ең жоғарғы атаулы жалақы тау-кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу бағытына тиесілі. Сарапшылар аталмыш сала қызметкерлерінің орташа табыс көзі 352 851 теңгені құрайтынын айтып отыр. Ал, ең төменгі атаулы жалақы ауыл, орман және балық шаруашылығында екені анықталған. Онда бір қызметкердің орташа айлық атаулы жалақысы  91 566 теңгені құрайды.

Облыс бойынша департамент басшысы Мариям Баекеева бұл дерекке қатысты түсініктеме берді. Оның айтуынша, бұл сандар халықаралық стандарттарға сәйкес қалыптасқан әдістемелік нұсқаулықтарға байланысты анықталады.

– Бір қызметкердің орташа айлық атаулы жалақысы жалақының есептелген қорының сомасын қызметкерлердің нақты санына және есепті кезеңдегі айлар санына бөлу жолымен есептеледі. Ал, нақты жалақы индексі атаулы жалақы индексін тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің тұтыну бағасының индексіне бөлу жолымен анықталады. Екі индекс те бір және сол уақыт кезеңіне жатады. Аталмыш жалақы көлемі қосымша ақы, үстемақы, сыйақы, сондай-ақ табыс салығы, міндетті зейнетақы жарналарын есепке ала отырып қалыптастырылады, – дейді Мариям Баекеева.

Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің мәліметіне сәйкес, өңірлік бөліністе ең жоғарғы жалақы алатын аймақтар арасында Атырау облысы көш бастап тұр.  Онда орташа жалақы құны осы ірі және орта кәсіпорындар, кәсіпкерлік қызметпен айналысатын шағын кәсіпорындарды есепке алмағанда 371 779 теңгені құрайды. Әрине, өндіруші салалар болғандықтан мұнда орташа айлық жалақының жоғарылығы таңданарлық жайт емес. Сондай-ақ, алғашқы бестіктің қатарын Маңғыстау, Нұр-Сұлтан, Алматы, Қарағанды өңірлері толықтырып тұр. Ал, орта есеппен 177 321 теңге алатын қызылордалықтар республика бойынша тоғызыншы орынға тұрақтапты. Сонымен қатар, сарапшылардың айтуынша, бұл тізімді аяқтап тұрған Солтүстік Қазақстан 150 187 теңгені қанағат тұтқан. Осылайша Сыр жұртшылығы күнкөріс деңгейі бойынша біреуден ілгері, біреуден кейін тірлік етіп келеді.

Тіршілік тұтқасы ақшаға тірелген нарықтық заманда еңбек қалайда лайықты бағалануы тиіс. Ендеше, айлық табысының тең жартысын азық-түлікке жұмсайтын қарапайым халық үшін жағдайды реттеудің бір жолы – әділ жалақы тағайындау екенін ескерсек, жұмыс берушілер де бұл мәселеге келгенде адамдық қасиеттен аттамауы керек. Әйтпесе, «Ел құлағы елу» демекші, қол астындағы қызметкерінің еңбекақысын қаржылық құпияға жатқызып, оны жарияламаудың соңы үлкен заңсыздық әрекетке әкеліп соғып жатқандығын естіп те жүрміз. Десе де, мемлекет тарапынан халықтың әлеуметтік-қаржылық жағдайын көтеру мақсатында жасалып жатқан шаралар қу шөппен ауыз сүртерліктей емес екенін мойындауымыз қажет. Бұл тұрғыда Үкіметтің ең төменгі күнкөріс деңгейін көтеріп, кей мамандардың жалақы көлемін арттыру туралы жағымды жаңалықтары да көңілге қуаныш ұялатады. Дәл осы бағыттағы бастамалар аяқсыз қалмай, жалғасын тауып отырса, қалтадағы шайлыққа жетпейтін қара бақырларды бармағымен басып қойып, сөмкесіндегі сөлкебайларды санамалай жүретіндердің саны бір қазаққа болса да азаяр еді.