Ақмешіт апталығы

 – Орта білімді Қызылорда қаласындағы Ы.Алтынсарин атындағы №10 мектепте алып шықтым. Мектепті бітірген соң, Түркия мемлекетіне тегін білім грантымен оқуға түстім. Онда мамандандырылған әскери журналистикаға даярлайтын оқу орнында білім алдым. Университетте оқып жүрген кезде ондағы профессорлар бойымда ерекше дағдылар мен икемдер бар екендігін айтып, осы салаға бет бұруыма ықпал етті. Осыдан кейін бәрін мықтап қолға алып, саланы тереңдетіп оқи бастадым. Көптеген тәжірибеден өттім. Осылайша әскери және саяси журналист атандым. Дегенмен бұл әлі де аздық етеді. Журналистикаға келгеннен кейін 4-5 жылдық біліммен тоқтап қалуға болмайды. Біз үнемі ізденіс үстінде жүруіміз керек. Қазір Стамбул қаласында орналасқан екі университетте «Саяси журналистика» және «Халықаралық қатынастар» мамандығы бойынша магистратурада білім алудамын.

– Оқушы кезімде білім алу үшін Еуропадағы бірнеше университетті таңдауға мүмкіндік туды. Бірақ менің қалауым осы болды. Себебі, мұндағы бір ерекшелік – саяси журналистиканы тереңінен оқытатын үздік білім ошағының бірі болып саналады.  

 – Біз жоғарғы оқу орнында жүріп бұл туралы білім алған жоқпыз. Тек бағыт-бағдар берді. Егер сіз айтқан жәйттарды білмесем, мені журналист деп атауға келмейтін шығар. Онда тек жәй шолушы болып қалар едім. Сондықтан саяси тақырыпқа бару үшін маған әрдайым жан-жақтылық талап етіледі. Алдымен псиxологияны, саясатты, дипломатияны, географиялық координаттарды, математиканы, дінді жақсы әрі кәсіби түрде меңгеруіңіз қажет.

 – Бәлкім барған шығар? Оны білмейді екенмін. Мұны бұлай атаған Түркиядағы соғыс тақыбын зерттеп жүргендердің бірі – Раглер деген кісі болатын. Ол кісінің жанында жүріп, әріптес ретінде жақсы сыйластым. Көп нәрсені үйрендім. Сонда оның мені көріп, таңқалғаны болды. Бұрын-соңды әскери тақырыпта тербейтін Қазақстаннан келген журналистті көрмеппін деген болатын. Оның осылайша еңбегіме баға беруі ақпарат әлемінде сөйлем болып қалыптасты.        

 – Барлық қолдау тек қана анамның дұғасы арқылы келеді. Көп адамдар барлық нәрсеге өз күшіммен жеттім деп ойлайды. Бұл – қате пікір. Белгілі бір биіктікке жету үшін алдыңнан кездескен көптеген баспалдақтан өтуің қажет. Қиындықтарды еңсеруің керек. Өзім қатарлы жас журналистермен салыстырып қарағанда жолы болған жанмын. Барлық жерде еркін білім алып, еңбек етуге мүмкіндік туды. Дегенмен бұл тұрғыда алдымен алға қойған мақсатқа жету үшін мамандығыңа деген махаббат керек. Біреудің көмегімен келетін танымалдылық көпке бармайды. Жарты жолда қалып қоюың мүмкін. Сондықтан, тек талмай еңбек ету маңыздырақ.    

 – Әлгі қалай еді: «ақымақ адамдар батыл болып келеді» деуші ме еді? Мен өзімді көз алдыма солай елестетемін. Бірақ, біздің тарихымызда қайсар аналар көп болған ғой. Біз де сол кісілердің жалғасымыз. Кез келген адам өткеннен ғибрат ала білуі керек. Бала кезімнен қазақтың бай мұрасын танып өстім. Сол кісілердің жолын қусам деймін. Көп кедергіні мүмкін жастықтың буы болар елемей өтіп кеттім. Дегенмен өзімді кереметпін деп айта алмаймын. Мен бар болғаны өз жұмысымды адал атқара білдім.

 – Қай кезде де адамдық болмысыңнан адаспау қажет. Сол кезде ғана өз-өзіңді жоғалтып алмайсың. Қалған жағдайдың бәрін тез игеруге болады. Ал адам болып қалуды көпшілігі естен шығарып алуы мүмкін.

 – Сіздің фото нысанаңызға ілінген кадр­лардан көбіне мұңайған адамдар, көз жасы төгілген сәбилерді көр­дім. Мұн­дай суреттерді түсірудегі мақ­са­ты­ңыз не?  

– Бұл суреттер бір ғана сәбидің көз жа­сын, бір жесір әйелдің қиыншылығын ғана бейнелемейді. Бұл – отансыз адамдардың жүзі, олардың қасіреті. Мысалы, сырттан жақсы өмір іздеп шекара асатындардың дені босқын мәртебесін алады. Ал босқын­ның өмірі қайдан жақсы болсын?! Жақсы өмір іздеп шет елге тап бол­саң да, олар үшін сен – босқынсың. Сон­дықтан кісі елінде сұлтан болуды аң­сау ақылға сыймайды. Ең алдымен журналист ретінде емес, адам ретінде қиналған жандарға қол ұшын созғым келеді. Қоғамның назарын осы нәрсеге аудару арқылы оларға бір пайдам тисе деймін.

– Соғыс ортасында жүріп, қақтығысты көру, зерттеп түсіну қаншалықты ауыр?Түсірген суреттеріңіздің ішінен өмір­лік ұстанымыңызға, көзқа­ра­сы­ңызға әсер еткендері болған шығар?

– Суретке түсіру, сәтті кадр жасау – оңай шаруа емес. Сурет «сөйлеп» тұ­руы керек. Болған оқиғаны жазғаннан гөрі, суретке түсірген әлдеқайда әсерлі. Сондықтан мен бей­­күнә сәбилердің қасіреті арқылы соғыс­тың зардабын жеткізуді ойладым. Ал соғыс жағдайында фотосурет қойы­лым, нұсқаумен түсірілмейді. Тек кәнігі мергенше аппараттың түймесін керек сәтте басып үлгеруің керек. Ол жерде тілшілерге берілетін уақыт та шектеулі. Ал әрбір сәтте ішкі сезіміңді, жан толғанысыңды дер кезінде тежей білуің тиіс. 

 – Таяу Шығыстың барлық еліне бардым деп айта алмаймын. Ливанға жолым түсті. Жуырда ғана Израйль мен Ливанның шекарасында болып қайттым. Сирия мен Түркияның аралығындағы соғыс дүмпуін көзбен көрдім. Украина еліндегі майданға да зерттеу жұмысын жүргіздік. Алдағы жоспарда Грузияның бөлініп кеткен елдеріне сапар шексем деймін.

 – Бір сөзіңізде, өз еліңе қызмет ету үшін елде жүру шарт емес деген екенсіз? Отанға оралу ойыңызда жоқ па?

 – Қазір біз жаһандық әлемде өмір сүрудеміз. Шет елден үйренетін, салыстыратын жәйттар көп. Соны өзімізге алып келсем деймін. Әрине, уақыты келгенде елге қайта ораламын. Өзімнің құтты мекенімнің ауасы да, тасы да, суы да өзгеше. Кім екенімді, қайдан шыққандығымды еске түсіреді. Әлем дүрбелеңінен шаршағанымда туған жердің ауасы мені емдей түседі. Елімнің әрбір қара топырағы мен үшін қадірлі, қасиетті. Елге келгенімде мойнымдағы жауапкершілікті сезінемін. Ол – елімнің, отбасымның алдындағы міндет. Сол себепті, қайтсем де еліме өз үлесімді тигіземін деп жүрген Алаштың жанашырымын.

 – Бұл жаңалықты алғаш естігенде өзімді лайықсыз деп таныдым. Бірақ, халық таңдауын жасады дегенде ғана бойымды үйрете бастадым. Одан соң Елбасымен жүздестік. Кездесуде менің де жетістігіме оң баға берілді. Өте қуаныштымын. Қазақтанның ел білмейтін көптеген жаңа есімдерімен таныс болдық. Мақтануға тұрарлық еңбектерін көріп, елге деген үмітім арта бастады. Мұның барлығы мен үшін есте қаларлық тарихи сәт болары сөзсіз.