Жолдау білім саласына жаңа леп әкелді
Жаңа оқу жылы ерекше форматта басталды. Білім саласында қаншама өзгеріс болса да, бұл бұрынғыдан өзгерек. Бәрі қашықтан жүргізіліп жатыр. Мектептегі білім беру процесі де бөлек. Мұның себебі де белгілі. Балаларды індет, қауіп-қатерден сақтандыру үшін жасалған.
Дей тұрғанмен көпшілік арасында түсініспеушілік әлі бар. Осы орайда 30 жылға жуық білім саласында еңбек еткен, қаладағы Абылай хан атындағы №140 қазақ орта мектебінің директоры, тарих ғылымдарының кандидаты, доцент Айгүл Мұсабаевамен жаңа оқу жылының барысы, саладағы тың бастама, басқа да тақырып аясында сұхбаттасқан едік.
– Айгүл Нажмадинқызы, биылғы жаңа оқу жылы бұрынғыдан өзгерек. Өзіңіз басқаратын мектепте жаңа үлгідегі оқу үрдісі қалай жүруде? Оқу барысында оқушы мен ұстаз, ата-ана байланысында мәселе туындап жатқан жоқ па?
– Біз жаңа оқу жылын қашықтан және кезекші сыныптың дәстүрлі оқу үрдісімен бастадық. Қазіргі кезде 1-4 сынып оқушыларынан екі мезгілде 15 кезекші сынып ұйымдастырылған. Яғни санитарлық талапты сақтай отырып әр сыныпта 15 бала білім алуда. Сонымен бірге 15 кезекші сыныптың әрқайсысының сабақ, қоңырау және кварц кестесін, сабақ арасындағы үзілістің арнайы алгоритмін жасадық. Жаңа оқу жылының бүгінде үшінші аптасына аяқ бастық. Алғашқы аптада қиындық болды. Қалай дегенмен, бұрын-соңды тәжірибеде кездеспеген жағдай. Десе де, қазір бірқалыпқа түсе бастады. Бастауыш сынып өрендері де талапқа үйренген. Әсіресе, мектеп табалдырығын енді аттаған бүлдіршіндер үшін алаңдаған едік. Тіпті, олар да бұл жүйеге қалыптасты. Баланы жас шыбық сияқты икемге көнеді дейміз ғой. Оқу басталғалы ата-аналармен екі рет қашықтан жиналыс өткізіп, түсіндірме жүргіздік. Одан бөлек мектепте әлеуметтік аз қамтылған, көп балалы, жалғызбасты ана санатындағы 240 отбасының баласы оқиды. Олардың электронды құрылғылар мен оқу құралдарын алуға мүмкіндігі жоқ. Сол себепті мектептегі бар құралдар мен демеушілер көмегінің арқасында 140 балаға компьютер, планшет сынды құрылғылар табысталды. Қазір «Онлайн мектеп» платформасында сабақ өтуде. Қашықтан білім алуға басымдық берілген соң сабақ барысында бірқатар қиындық болғаны рас. Бұл енді тікелей интернет желісіне қатысты дүние ғой. Кей ата-ана мұны да мұғалім мен мектептен көріп жатады. Қашықтан оқыту форматындағы білім беру кезінде оқушылар «Онлайн мектеп» платформасы арқылы білім алуы тиіс. Ал, аталған кемшілікті ұстаздардың дұрыс ұйымдастырмауы деп түсінген ата-аналар бірден өздеріне ыңғайлы «Whatsap» арқылы оқытқысы келеді. Аталған жүйеде барлық білім бағдарламасы енгізілген, толыққанды білім алуға негізделген. Сондықтан «Whatsap»-тағы құр сөзден «Онлайн мектеп» қажетті құралдарды пайдаланған оқушыға тиімді. Осы сынды мәселелер туындап жатады. Енді мұның бәрі уақытша нәрсе ғой. Сол себепті шыдамдылық қажет.
– Биыл елдегі ахуал біраз нәрсені өзгертті. Сандық технологияға көштік дегенімізбен оған әлі дайын еместігіміз байқалды. Бұл әсіресе, білім саласында анық көрініс тапты. Жалпы, білім жүйесін, оқу процесін цифрландыруға көзқарасыңыз қандай?
– Жалпы, көпшілік мектепті сандық технологияға, білім жүйесіндегі өзгерістерге дайын емес деп айтып жатыр. Бірақ, мұнымен келіспеймін. Білім және ғылым министрлігінің тапсырмасына сәйкес жаз бойы дайындық жұмысы жүргізілді. Бұл тамыз айында айтылып, қыркүйекте жүзеге асып жатқан дүние емес. Мүмкін ара-арасында дайындығы кемшін болған білім ошағы бар шығар. Соған бола бүкіл жүйені немесе басқа мектептің әзірлігін жоққа шығаруға болмайды. Қашықтан білім беретін ұстаздар жаз бойы қашықтан оқыту форматының әдістемесін, киберпедагогиканы меңгеріп, біліктілігін арттырды. Мен жаңашылдықты құптаймын. Әр нәрсенің тиімді тұсы болатынын ескеру керек. Мәселен, осы қашықтан оқуды алсақ. Сыныптағы барлық бала белсенді, үлгерімді деп айта алмаймыз. Кейбірінің тіпті, ашылуы қиын. Көпшілік ортада ойын жеткізе алмайды. Ал, қашықтан оқыту барысында байқағанымыз, оқушылардың сабаққа қызығушылығы артып, белсенділігі оянған. Яғни, бала жаңа қырынан көріне бастаған. Мұны да қашықтан оқытудың тиімді тұсы деп түсінгеніміз жөн. Сол сияқты мұғалімдердің көбісі бұрынғы білім жүйесіне, тақтаға қағазға жүгінгенді дұрыс көретін. Заманауи технологияны ұтымды пайдалануға, ғылыми ізденіске келгенде шорқақ еді. Алайда, уақыт талабы өз дегенін жасатты. Қанша жерден тақта мен бор жақсы десе де, жаңа жүйеге көшу керектігін ұғынды. Негізі «Bilimland» платформасы 2016 жылдан бері бар. Сол кездері өзім көрейінші деп осы платформаға кіріп, химия пәнін таңдағаным бар. Сонда байқағаным, ішінде не керектің бәрі бар, лаборотиялық зерттеу сынды ең қажеттілері анық көрсетілген. Қолда барды тиімді пайдалану қажет қой.
– Сіз әрі ұстаз, әрі басшы, әрі ғалымсыз. Осы салада мол тәжірибеңіз бар. Сіздің ойыңызша бүгінгі білім жүйесінің кемшін тұсы қандай? Сала қандай өзгерістерді қажет етеді?
– Мен 1992 жылдан бері білім саласында еңбек етудемін. Бұған дейін 20 жылдай университет, колледждерде бірқатар қызмет атқардым. Ғылыммен айналыстым. Орта білім беру саласында 8 жылдан бері қызмет етіп келемін. Сол кезде мектепте жоғары санаттағы үш-ақ мұғалім бар-тұғын. Қазір бұл санатта 80 мұғалім бар. Ал сол жоғары категорияны алу үшін 10 критерий болса, соның сегізі ғылыми ізденіс жұмысы болатын. Осыны ұстаздарға түсіндіргесін барып, олар қозғалыс жасай бастады. Бұл бір жағынан біліктілік болса, екінші жағынан өзінің мәртебесі, материалдық жағдайы ғой. Яғни ғылыми ізденістің арқасында бірнеше мәселені шешуге болатынын ұғуға болады. Мұнымен айтқым келгені, ұстаз тек 40 минут сабағын берумен шектелмей, жан-жақты болуы шарт. Кейбір ұстаздар сабақ оқымайды, тыңдамайды деп оқушыны кінәлайды. Оларға «алдыңызға келген баланы қызықтыра алмасаңыз, сіздің ұстаздық шеберлігіңіз қайсы?» деймін. Әрине, мұғалім өз ісіне немқұрайлы қараса оқушы да соған дағдыланады. Бүгін берген тапсырмасын ертең сұрамаса, балада «ой, апай ұмытып кетеді» деген ой қалыптасады. Менің басты талабым ғылыми ізденіс және шығармашылық жұмыс. Соның арқасында ауқымды дүние жасап, жетістікке жетуге болады.
– Биыл ұстаздар қауымына ерекше көңіл бөлінді. Жалақысы өсті, көптеген қоғамдық жауапкершіліктен босатылды. Педагог мәртебесі айқындалды деп қуануда. Бұған не айтасыз? Осы орайда ұстаз мәртебесі тек жалақымен өлшеніп кеткен жоқ па?
– Материалдық жағдай қай жағынан болса да маңызды рөлге ие. Қанша жерден мамандығымды сүйемін десең де, бәрібір қаржылық ахуал қылаң бермей қоймайды. Кім болса да еңбектің бағаланғанын жақсы көреді. Екіншіден қашықтан оқу процесі ұстаздың қадірін ұғындырып, беделін арттырды деуге болады. Ата-аналар бала оқыту ісінің қаншалықты қиын екенін түсініп, еңбегін бағалап, түсіністікпен қарай бастады. Енді біз осы абыройды өз биігінде алып жүруге міндеттіміз. Мектеп ұстаздарына да айтарым осы. Қашықтан оқу процесі мұғалімнің нағыз біліктілігін, шеберлігін көрсетеді. Оған тек оқушы емес, үйіндегі ата-анасы, ата-әжесі куә болады. Сол себепті сабақты екі есе дайындықпен өткізу керек.Қашықтан оқыту дегенге бей-жай қарауға болмайды, нағыз сыналатын сәт осы деп айтқым келеді.
– Балаға білім мен қатар мықты тәрбие де керек. Қазір бұл салада жүргендердің басым бөлігі нәзік жандар. Ұл баланың тәртібін түзеуге, жөнге салуға олардың шама-шарқы жете ме?
– Әкенің тәрбиесін көрген баланың болмысы да бөлек. Сол сияқты мектепте де ер адамның басым болғаны жақсы. Қазір мектепте 110 мұғалім болса, оның 15-сі ер азамат. Алдағы уақытта ер азаматтардың қатарын көбейту ойда бар. Биыл біздің мектептен мұғалімдікті таңдаған түлектердің 7-еуі ер бала. Қалада 50-ден астам білім ордасы бар. Олардан да осынша ер бала осы саланы таңдаса алдағы төрт жылда мектеп қабырғасындағы ер азаматтардың саны артады деп ойлаймын.
– «Nur Otan» партиясының ішкі іріктеу сайлауына үміткер екенсіз? Сәтін салса, қандай мақсат, мүдде жүзеге асады?
– Маған «Nur Otan» партиясының праймеризіне қатысуға ұсыныс түсті. Қатысуға бел байладым. Әсіресе, «Мықты лидер – Мықты партия» деген қағидаты ерекше ұнағаннан кейін бас тартпадым. Себебі, партия – көшбасшысы мықты болғанда ғана мықты болады. Ал, оның көшбасшысы біздер. Сондықтан мұны өзіндік ұстанымға айналдырдым. Бір жағынан сенім артқаннан кейін сол сенімнің үдесінен шығу керек. Осы мақсатта 5 бағытты қамтитын бағдарлама әзірледім. Онда білім мен ғылым, жастар мәселесі, ұлттық тәрбие, отбасы құндылығы, әділетті мемлекет, ашық қауіпсіз аймақ, экономикалық тұрақтылық және әлеуметтік мәселелер қамтылған.
– Сұхбатыңызға рақмет!
Сұхбаттасқан
Айдана САЙДУЛЛАҚЫЗЫ